Kazimiera Marczyńska zapisała się na kartach historii jako jedna z najbardziej zaangażowanych działaczek oświatowych i społecznych XX wieku. Pochodząca z Lipkowa, przez całe życie koncentrowała się na walce o lepszą edukację i równouprawnienie kobiet, a jej nieustające wysiłki znacząco wpłynęły na kształt lokalnej i ogólnopolskiej rzeczywistości szkolnej.
Rodzinne korzenie i narodziny pasji
Przyszła na świat w grudniu 1895 roku w Lipkowie, gdzie wychowywała się w otoczeniu ziemiańskiego dworku. Wychowanie w takim środowisku przyczyniło się do rozwinięcia silnego poczucia odpowiedzialności za innych oraz chęci niesienia pomocy. Już w młodości związała swoją przyszłość z edukacją, rozpoczynając pracę jako nauczycielka w Strzałkowie. Te pierwsze doświadczenia zawodowe obudziły w niej ducha społecznikowskiego i utwierdziły w przekonaniu, że edukacja stanowi klucz do rozwoju społecznego.
Zaangażowanie w działalność edukacyjną i społeczną
W 1915 roku Marczyńska wstąpiła w szeregi Związku Nauczycielstwa Polskiego. W tym samym okresie aktywnie uczestniczyła w pracach Polskiej Organizacji Wojskowej, wykazując się odwagą i inicjatywą. Nie poprzestała jednak na praktycznym doświadczeniu – podjęła studia pedagogiczne na Uniwersytecie Poznańskim, które ukończyła z sukcesem. Wykształcenie i determinacja pozwoliły jej rozwijać się jako nauczycielka historii w szkołach średnich, a także budować swoją pozycję w środowiskach oświatowych.
Nowy rozdział w Łodzi: liderka i innowatorka
Po przeprowadzce do Łodzi Kazimiera Marczyńska rozpoczęła intensywną działalność na rzecz szkolnictwa zawodowego dziewcząt. W 1929 roku objęła stanowisko dyrektorki Szkoły Gospodarczo-Społecznej działającej przy Stowarzyszeniu Służba Społeczna. Jej ambicje wykraczały poza ramy jednej placówki – zainicjowała powstanie Państwowej Szkoły Przemysłowo-Handlowej Żeńskiej przy ul. Wodnej 40, tworząc miejsce nowoczesnej edukacji dla kobiet. Była również aktywną członkinią Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, gdzie nieustannie zabiegała o prawa kobiet, integrując środowisko wokół idei równości.
Obecność w polityce i samorządzie
W latach trzydziestych XX wieku Marczyńska została wybrana do Sejmu jako przedstawicielka Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. Dodatkowo, w latach 1934–1935 pełniła funkcję radnej miejskiej w Łodzi. Jej aktywność parlamentarna i samorządowa miała realny wpływ na lokalne inicjatywy edukacyjne oraz rozwój polityki równościowej.
Wojenne wyzwania i powojenna odbudowa
W okresie II wojny światowej Kazimiera Marczyńska działała w konspiracji, najpierw w Związku Walki Zbrojnej, później w strukturach Armii Krajowej. Została zatrzymana przez niemieckie władze okupacyjne i skazana na śmierć. Wyrok ostatecznie zamieniono na przymusowe przesiedlenie do Generalnego Gubernatorstwa. Mimo osobistego niebezpieczeństwa, uratowała symbole łódzkich gimnazjów – sztandary, które ukryła na majątku w Prusinowie. Po zakończeniu wojny wróciła do pracy na rzecz szkolnictwa zawodowego, przez wiele lat kierując reaktywowaną szkołą przemysłową dla dziewcząt.
Dziedzictwo i upamiętnienie wybitnej nauczycielki
Kazimiera Marczyńska zmarła 12 listopada 1959 roku w Łodzi. Została pochowana na Starym Cmentarzu obok swojego męża, również zasłużonego dla łódzkiej edukacji. Ich wspólne działania przyniosły trwałe efekty – współcześnie jedna z ulic w łódzkich Łagiewnikach nosi nazwę małżonków Marczyńskich, co stanowi trwałe świadectwo ich wkładu w rozwój miasta i edukacji kobiet. Ich historia przypomina, jak wielką siłę mają zaangażowanie i odwaga w walce o lepszą przyszłość kolejnych pokoleń.
Źródło: Urząd Miasta Łodzi