Najstarszy, bezcenny inkunabuł w łódzkiej bibliotece doczekał się wyjątkowego jubileuszu. „Institutiones grammaticae” Pryscjana z Cezarei, licząca już 550 lat, stała się bohaterką wydarzenia, które zgromadziło entuzjastów kultury i nauki z całego kraju.
Wyjątkowa rocznica w sercu Łodzi
Wojewódzka Biblioteka Publiczna przygotowała dla mieszkańców niecodzienną uroczystość – jubileusz najstarszego drukowanego dzieła w swoich zbiorach. Spotkanie przyciągnęło nie tylko lokalnych miłośników historii, ale też specjalistów i kolekcjonerów starodruków z innych regionów. Obecność marszałek województwa Joanny Skrzydlewskiej, która objęła honorowy patronat, podkreśliła znaczenie wydarzenia dla województwa łódzkiego.
Pryscjan z Cezarei – kim był twórca bezcennej księgi?
Pryscjan, żyjący na przełomie V i VI wieku, uchodzi za jednego z najwybitniejszych gramatyków łacińskich i autorów podręczników, z których korzystano przez stulecia. „Institutiones grammaticae” powstało ok. 1500 lat temu i było wykorzystywane jako podstawowe narzędzie nauki łaciny w średniowieczu oraz w czasach nowożytnych. Egzemplarz przechowywany w Łodzi to wyjątkowa wersja – drukowana w 1475 roku, czyli zaledwie dwadzieścia lat po wynalezieniu druku przez Gutenberga. Zachowany został autentyczny kolofon, potwierdzający datę ukończenia dzieła.
Unikalny egzemplarz – jedyny taki w Polsce
Łódzki inkunabuł to jedyny komplet zachowany w granicach kraju, obejmujący wszystkie osiemnaście części oryginalnego dzieła. Wydrukowany został na czerpanym papierze i zawiera zarówno czcionki łacińskie, jak i greckie – co w XV wieku stanowiło rzadkość. Wyróżniają go ręczne notatki na marginesach, wykonane prawdopodobnie przez czytelnika z tego samego okresu. Dedykacja otwierająca tom skierowana jest do konsula Juliana Patrycjusza, co dodatkowo podnosi wartość historyczną księgi.
Konserwacja i ratunek dla cennego dziedzictwa
W przeszłości zabytek wymagał kompleksowych prac renowacyjnych. Dzięki konserwatorom w 2009 roku księga została uratowana przed dalszym zniszczeniem. Usunięto ślady zalania, naprawiono skórzaną oprawę i odtworzono brakujące elementy. Jak podkreśla Elżbieta Domagalska, kierująca Działem Zbiorów Specjalnych, starania te pozwoliły zachować dzieło dla kolejnych pokoleń.
Spotkanie z nauką i historią
Obchody jubileuszu objęły nie tylko prezentację inkunabułu, ale też cykl wykładów ekspertów od starodruków. Uczestnicy mieli okazję posłuchać dr Moniki Sulejewicz-Nowickiej z Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, która wyjaśniała tajemnice technik drukarskich XV wieku, a także dr. hab. Rafała Wójcika z Poznania, prezentującego historię innych egzemplarzy dzieł Pryscjana przechowywanych w polskich zbiorach. Uzupełnieniem wydarzenia była wystawa poświęcona konserwacji starych druków, którą można zwiedzać na parterze biblioteki w najbliższych dniach.
Znaczenie dla mieszkańców i przyszłych pokoleń
Jubileusz „Institutiones grammaticae” to nie tylko okazja do świętowania bogactwa zbiorów biblioteki, ale i przypomnienie, jak ważne jest chronienie wspólnego dziedzictwa kulturowego. Dzięki takim inicjatywom łodzianie mogą lepiej zrozumieć wartość książek, które przez stulecia przekazywały wiedzę i kształtowały historię Europy.
Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Łódzkiego